واقعیت مجازی و کودکان اوتیسم

آیا واقعیت مجازی می تواند به کودکان اوتیسم در درک دنیای واقعی کمک کند؟

از آنجایی که انسان امروزی تکنولوژی را در حل مسائل بی‌شماری به کار می‌گیرد، این احتمال وجود دارد که بتوان از آن در زمینه حل مسائل روانشناسی نیز استفاده کرد. یکی از مسائل مطرح شده در این زمینه این است که آیا واقعیت مجازی می‌تواند به افراد اوتیسم در درک و بر قراری ارتباط با دنیای واقعی کمک کند؟! آیا کودکان اوتیسم می‌توانند از این طریق دیوارهای مابین خود و دنیای واقعی را فرو بریزند؟! شاید بهتر باشد ابتدا به این موضع مختصرا بپردازیم که اوتیسم چیست؟

اوتیسم چیست؟

بیماری اوتیسم به صورت مجموعه‌ایی از رفتارهای مشخص شناخته می‌شود که به شکل یه طیف است و در افراد مختلف با درجات تاثیر گذاری متفاوت دیده می‌شود. برای بیماری اوتیسم هیچ دلیل مشخصی مطرح نشده است اما باید به این نکته توجه کرد که تشخیص زود هنگام، می‌تواند به افراد در دریافت حمایت و رفع نیازهایشان کمک بسیاری کند که مستقیماً بر کیفیت زندگی آن‌ها تاثیر می‌گذارد. ویژگی‌های بیماری اوتیسم شامل موارد مختلفی می‌شود از جمله : صحبت نکردن و یا داشتن الگوهای کلامی غیرعادی، مشکلاتی در درک ارتباطات غیرکلامی، و یا مشکلاتی چون دوستی و نگهداری دوستی با افراد و همچنین مشکلاتی در ادامه مکالمات. از دیگر نشانه‌های اوتیسم می‌شود به رفتارهای محدود تکرار شونده اشاره کرد که الگوهای قابل مشاهده ای دارند مانند پژواک گویی، علائق انعطاف ناپذیر و یا به شدت محدود و شدید.

انجمن روانشناسی آمریکا بر اساس یک آئین‌نامه تشخیص و آمار، که مورد استفاده متخصصان بالینی در تشخیص اوتیسم می‌باشد، اعلام کرد که بطور معمول نشانه‌های اوتیسم در اوایل کودکی بروز می‌کند اما ممکن است تا زمانی که نیازهای اجتماعی افراد مبتلا به اوتیسم فراتر از توان سازش پذیری آن‌ها نرفته، آشکار نشوند و یا به دلایل دیگری پنهان بمانند.

خبر خوب اینکه محققان پی برده‌اند استفاده از واقعیت مجازی می‌تواند به کودکان اوتیسم در از بین رفتن یا کمتر شدن ترسشان از دنیای واقعی کمک کنند.

اما ابتدا کمی به این موضوع بپردازیم که چه اتفاقی افتاد تا محققان به همچین نظریه مهمی برسند. ماجرا از داستان زندگی یکی از مدیران موفق آمازون به نام ویجی راویندران شروع شد که بسیار شیفته تکنولوژی بود. او بعدها به عنوان مدیر ارشد دیجیتال به واشنگتن پست پیوست و در آنجا به دونالد ای. گراهام در مورد فروش روزنامه به رئیس سابقش جف بزوس مشاوره داد.اما چه اتفاقی برای این مدیر موفق افتاد که تاثیر مستقیمی گذاشت بر روی یافتن راهی برای کمک به کودکان اوتیسم؟!

ویجی راویندران در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد که قصد دارد به کار خود پایان دهد و از پسر ۶ ساله‌اش که دچار اوتیسم است پرستاری و مراقبت کند. در همین زمان بود که یک روز وقتی آقای راویندران با یک هدست واقعیت مجازی مشغول انجام کاری بود، پسرش از او خواست که آن را امتحان کند. پس از ۳۰ دقیقه استفاده از هدست، کودک به اتاق بازی خود رفت و شروع به نمایش آنچه در واقعیت مجازی انجام داده بود کرد.

ویجی راویندران : “این یکی از اولین بارهایی بود که او را دیدم کاری را تقلید یا تکرار می‌کند.” مانند بسیاری از کودکان اوتیستیک، پسر آقای راویندران با تظاهر بازی و سایر مهارت های اجتماعی دست و پنجه نرم می کرد. همین موضوع یعنی توانایی پسرش در بازنمایی تجربه واقعیت مجازی خود به دنیای واقعی جرقه ای را برانگیخت. یک سال بعد، آقای راویندران شرکتی به نام فلورئو را راه‌اندازی کرد. شرکتی که حال با وجود نقدهای زیادی که از جانب محققین اوتیسم دریافت کرده است، امید دارد بتواند در این زمینه راهگشا باشد.

شرکت فلورئو و آموزش به کودکان اوتیستیک از طریق واقعیت مجازی

شرکت فلورئو، در این مدت در حال توسعه درس‌های واقعیت مجازی است که برای کمک به درمانگران رفتاری، گفتاردرمانگران، مربیان ویژه و والدینی که با کودکان اوتیستیک کار می‌کنند، بسیار مفید است. ایده استفاده از واقعیت مجازی برای کمک به افراد مبتلا به اوتیسم مدتی است مطرح شده است. بنابر گفته آقای راویندران یکی از موارد کمک کننده در این زمینه دسترس بودن گسترده هدست های واقعیت مجازی است.

فلورئو تقریباً ۲۰۰ درس واقعیت مجازی تولید کرده است که برای کمک به کودکان در ایجاد مهارت های اجتماعی و آموزش تجربیات دنیای واقعی مانند عبور از خیابان یا انتخاب محل نشستن در کافه تریا مدرسه طراحی شده‌اند. سال گذشته، با افزایش تقاضا برای خدمات بهداشت از راه دور و یادگیری از راه دور، این شرکت ۱۷۰۰۰ درس به مشتریان در ایالات متحده ارائه کرد.

کارشناسان اوتیسم معتقدند پلتفرم انعطاف پذیر این شرکت می‌تواند در آینده نزدیک جهانی شود. به این دلیل که تقاضا برای رفتار درمانی و گفتار درمانی و همچنین سایر اشکال مداخله برای درمان اوتیسم بسیار گسترده است. این نکته که تشخیص اوتیسم در سال‌های اولیه کودکی بسیار حیاتی است نیز از اهمیت بالایی برخوردار است در نتیجه پیدا کردن راه حل‌های این چنینی می تواند بسیار راهگشا باشد. به این موضوع نیز باید اشاره کرد که یکی از معایب این روش در حال حاضر پر هزینه بودن آن است.زیرا والدین برای چنین برنامه‌ای باید حداقل یک گوشی آیفن ورژن ۷، یک هدست و یک آی پد برای کنترل از راه دور توسط درمانگر یا والدین، تهیه کنند.

روش کار:

روش کار با این برنامه به این شکل است که کودک هدست را روی سر خود قرار می‌دهد و وارد درس طراحی شده در واقعیت مجازی می‌شود. در حالی که مربی می‌تواند والدین، معلم، درمانگر، مشاور یا دستیار شخصی باشد – کودک را از طریق iPad نظارت کرده و با او تعامل دارد. این درس‌ها طیف گسترده‌ای از موقعیت‌ها، مانند بازدید از آکواریوم یا رفتن به فروشگاه مواد غذایی را پوشش می‌دهد. بسیاری از درس‌ها شامل آموزش زبان بدن به کودکان اوتیستیک است که ممکن است در تفسیر نشانه‌های غیرکلامی دچار مشکل شوند.

خود طرفداران اوتیسم خاطرنشان می‌کنند که رفتار درمانی برای درمان اوتیسم در میان مبتلایان به اوتیسم بحث برانگیز است و استدلال می‌کنند که این بیماری قابل درمان نیست. درمان اغلب توسط والدین یا سرپرستاران غیر اوتیستیک آنها بر کودکان اوتیسم تحمیل می‌شود. آنها می‌گویند که رفتار درمانی می‌تواند به کودکان به خاطر رفتارهایی مانند بی‌قراری آسیب برساند یا برای آ‌ن‌ها به شکل تنبیه باشد. آنها همچنین استدلال می‌کنند که به جای شرطی کردن افراد اوتیستیک، جامعه باید بیشتر از آنها و شیوه متفاوت آنها در تجربه جهان استقبال کند. در همین راستا آقای راویندران خاطرنشان کرد که که فلورئو به همه صداها در جامعه اوتیسمی احترام می‌گذارد، جایی که نیازها متنوع هستند. او همچنین افزود  که فلورئو توسط بسیاری از ارائه دهندگان سلامت رفتاری در زمینه های مختلفی از جمله مدارس و خانه به کار گرفته می‌شود.

سیستم فلورئو به گونه ای طراحی شده است که مثبت و سرگرم کننده باشد. همچنین یک تقویت کننده مثبت برای کمک به ایجاد مهارت‌ها در سازگاری با دنیای واقعی است. یکی از نکات مهمی که مورد توجه این شرکت است اندازه گیری میزان تحمل هدست‌ها توسط کودکان اوتیستیک در ابتدای درمان است. سپس یک کارآزمایی تصادفی کنترلی برای آزمایش سودمندی این روش در کمک به افراد اوتیستیک در تعامل با پلیس انجام می دهد. بر اساس مطالعه‌ای که در مجله تحقیقات اوتیسم منتشر شد (آقای راویندران یکی از نویسندگان آن بود)، ۹۸ درصد از کودکان درس‌های خود را به پایان رساندند و نگرانی‌ها در مورد مقاومت کودکان اوتیستیک با حساسیت‌های حسی در برابر هدست را برطرف کردند.

زوئه گراس، مدیر حمایت در شبکه حامی افراد اوتیسم، گفت: که در درس های واقعیت مجازی پتانسیل هایی را می بیند که به افراد کمک می کند موقعیت های ناآشنا را تمرین کنند. مانند درس فلورئو در مورد عبور از خیابان. او گفت: «بخش‌هایی از فلورئو وجود دارد که می‌توان در مورد آن‌ها واقعاً به وجد آمد از جمله پیاده‌روی در فرودگاه، یا داستان‌های اجتماعی برای مواردی که در زندگی این افراد بطور معمول اتفاق نمی‌افتد». همچنین افزود که درس‌هایی در باب مراقبت‌های پزشکی نیز بسیار مفید خواهد بود. پزشکانی که از سیستم فلورئو استفاده کرده‌اند می‌گویند که محیط واقعیت مجازی تمرکز کودکان را بر مهارت‌هایی که در درس‌ها آموزش داده می‌شود، آسان‌تر می‌کند. برخلاف دنیای واقعی که ممکن است تحت تأثیر محرک‌های حسی قرار بگیرند.

به این ترتیب محققان کشف کردند که واقعیت مجازی یا به عبارتی تکنولوژی می‌تواند حتی فراتر از یک کمک ساده به کودکان اوتیسم باشد. تا جایی که این امکان را فراهم می‌کند تا تحولی عظیم در زندگی عده‌ای از افراد جامعه ایجاد شود. هرچند هنوز راه‌های زیادی در این باره امتحان نشده است و یا هنوز بطور کامل قابلیت‌های تکنولوژی برای کمک به افراد اوتیسم کشف نشده است. اما همین قدم‌های اولیه موفقیت آمیز نشان می‌دهد که یک بار دیگر تکنولوژی در خدمت انسان راهگشای بسیاری از مسائلی خواهد بود که تا به امروز بی‌جواب مانده‌اند.